Yazıda Neler Var?
Bir psikolojik rahatsızlıkla başa çıkabilmek için önce o rahatsızlığın belirtilerini ve nedenlerini bilmemiz gerekmektedir. Depresyon, anksiyete gibi psikolojik rahatsızlıkların belirtilerini ve nedenlerini tespit etmek oldukça kolaydır. Ancak bu durum Borderline (Sınırda) Kişilik Bozukluğu için geçerli değildir. Bu rahatsızlığın ortaya çıkış nedenini, belirtilerini tespit etmeye çalışmak yıpratıcı bir sürece dönüşmektedir.
Borderline Kişilik Bozukluğunun tespit edilmesinin bu kadar zor olmasının en önemli sebebi borderline gibi bir psikolojik rahatsızlığın teşhisi 80’li yıllarda ortaya çıkmış olmasıdır. Depresyon, anksiyete, bipolar gibi psikolojik rahatsızlıkların köklü bir geçmişi var ve üstüne binlerce araştırma yapılmıştır. Ancak bu durum borderline kişilik bozukluğu için geçerli değildir. Yeni teşhis edilen bir rahatsızlık olduğunu için üstüne yapılan araştırmalar fazla değildir. Çok yönlü bir tanı aracı yoktur.
Borderline kişilik bozukluğunun belirtileri diğer psikolojik rahatsızlıkların belirtilerine benzediği için ayırt etmek zor olabilmektedir.
İnsanın duygularında, davranışlarında, benlik algısında bir tutarsızlıkla ortaya çıkan borderline, hızlı değişen duygu durumlar nedeniyle bipolara benzemektedir. Ancak bipolar bozuklukta duygu durum değişiklikleri geniş aralıklarla ve yavaş olduğu için borderline kişilik bozukluğundan ayrılmaktadır. Borderline kişilik bozukluğunda duygu durum değişiklikleri sık ve hızlı aralıklarla olmaktadır. Özellikle depresyonda ve anksiyete de görülen olumsuz benlik algısı ve işlevsellikte yaşanan tutarsızlıklar borderline kişilik bozukluğunda daha uzun süreli ve şiddetli yaşanmaktadır.
Bu noktada borderline kişilik bozukluğunu daha yakından tanıyalım. Aşağıda maddeleri birlikte inceleyelim.
1- İnsanları ‘Tamamen İyi’ ya da ‘Tamamen Kötü’ Olarak mı Görüyorsunuz?
Sınırda kişilik bozukluğunuz varsa sizin için her şey ya siyahtır ya da beyaz. Orta yolunu yoktur. Bir kişi sizin için iyi ya da kötüdür. Bu aileniz, arkadaşlarınız, eşiniz ile olan ilişkilerinizde ne derece tutarsızlık içinde kaldığınızı gösterir.
Bu nedenle bir kişi için aynı gün içinde hem ondan nefret edebilir hem de sevebilirsiniz. Sürekli bu iki duygu arasında gidip gelebilirsiniz.
2- Duyguları Okumakta Sorun mu Yaşıyorsunuz?
Duygusal zekaya sahip bir insan hem kendi hem de çevresinin duygularını anlayabilmektedir. Sınırda kişilik bozukluğuna sahip bir kişinin de duyguları anlaması, yorumlaması da zordur. Bu sebeple bu kişiler çevreden çok bağımlı veya çok ilgisiz gibi geri dönütler alabilmektedir.
3- Dürtülerinizin Sizi Yönetmesine İzin mi Veriyorsunuz?
Borderline kişilik bozukluğu olan kişilerin en önemli özellikleri ise aşırı bir şekilde dürtüsel davranışlar sergilemesidir. Sonuçlarının farkında olmadan çok fazla para harcamak, dikkatsiz bir şekilde araba kullanmak, ilaçları kötü kullanmak gibi sonuçlarını düşünmeden hareket ediyorsanız kısa zamanda bir uzmanla görüşmeniz gerekir.
4- Benlik Algınızın Eksik Olduğunu mu Hissediyorsunuz?
Sınırda kişilik bozukluğu belirtileri arasında kişinin benlik algısının da eksik olmasıdır. Kendinizi bomboş hissetmeniz. Sürekli çevreden gelen bir onaylanma beklentisi. Uzun süreli hayat planlarınızın göz açıp kapayana kadar değiştirmeniz. Bu problem birçok sorunu da beraberinde getirebilir.
5- Kişisel Güvenliğinizi Çok da Önemsemiyor musunuz?
Sınırda kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler dürtüsel davrandıkları gibi kendi güvenliklerini riske atacak kadar ileride gidebilirler. İntihar teşebbüsü varsa ve intihar düşünceleriniz devam ediyorsa hemen en yakın bir ruh sağlığı uzmanı ile görüşmenizde fayda var.
6- Ruh Haliniz Sürekli Değişiyor mu?
Borderline kişilik bozukluğunda ruh hali değişiklikleri birkaç gün ya da birkaç saat sürebilmektedir. Şiddetli bir ruh hali değişimi söz konusudur.
7- Öfkenizi Kontrol Etmekte Sorun mu Yaşıyorsunuz?
Öfke kontrolü bu bozukluğa sahip insanlar için oldukça zordur. En küçük şeyde bile büyük öfke patlamaları yaşayabilirler.
8- Sık Sık Gerçeklikle Temasınızı mı Yitiriyorsunuz?
Kendinizi dışarıdan izlemiş gibi hissediyor musunuz? Çok stres altında hissettiğiniz zamanlarda bedeninizden dışarı taşıp her şeyi dışarıdan izlediğinizi düşünüyor musunuz? Kendinizi paranoid düşünceler ile çevrenizdeki insanlara bu tuhaf şeyleri anlatırken buluyor musunuz?
9- Terk Edilmekten Çok mu Korkuyorsunuz?
Ortada hiçbir şey yokken kendinizi terk edilecekmiş gibi bir duygu kaplıyor mu? Borderline kişilik bozukluğuna sahip kişilerde terk edilmeye karşı şiddetli bir korku vardır. Sevgilinize attığınız mesaja hemen cevap gelmeyince aklınıza olumsuz düşünceler geliyor mu? Bu durum sizi oldukça yıpratıyor mu?
Sonuç olarak borderline (sınırda) kişilik bozukluğu hem tanı hem de tedavisi zor olan bir hastalıktır. Fakat her zaman bir umut vardır. Uygun tedavi ve psikolojik desteklerle kişinin kendisini daha çok iyi hissedebileceğini unutmayalım.